Monday, September 29, 2025

Konferensia Pers “La nesesariu Parlamentu Sosa Kareta- Fo Prioridade Programa Esensial ba Povu Nia moris”



Konferensia Pers 

“La nesesariu Parlamentu Sosa Kareta- Fo Prioridade Programa Esensial ba Povu Nia moris”

Relasiona ho politika Parlamentu Nasionál ne'ebe aprova osan sosa  kareta  65 ba deputadu sira ho montante osan millaun 4.2. HAK nu’udar organizasaun direitus umanus konsidera la nesesariu sosa kareta ba deputadu sira. Iha tempu ne'ebé povu Timor-Leste enfrenta hela kiak multidimensional (41, 8%), malnutrisaun (47, 1%), dezempregu 5, 1 %, no dependénsia boot ba Fundu petrolíferu. Desizaun sosa kareta la kontribui ba instabildiade nasional liu-liu sustentabilidade Estadu nian tanba gastu desnesesariu.

Dadus monitorizasaun HAK periodu 2024 iha Munisípiu Baucau, Viqueque, Aileu, Ainaro, Dili no Ermera, iha Suku 50. Asuntu bee moos-husi uma kain 66,363, uma kain 70 % asesu ona kanalizasaun, uma kain 15 % kontinua asesu bee matan ho mota no uma kain 15 % kontinua asesu bee posu. Setor Agrikultura husi  Suku 50, total irigasaun 54, Irigasaun ho kondisaun di’ak 11 no irigasaun kondisaun la di’ak 43 . Total trator 28, kondisaun traktor di’ak 18 no kondisaun la di’ak 10. Setór Saúde- iha Suku 50- Postu Saude 41, Postu Saude ne’ebe asesu  bee moos 37 no seidauk asesu bee moos ho di’ak 13. Iha Postu Saude 31 iha aimoruk sufisiente no iha Postu Saude 10 mak menus aimoruk.

Parlamentu Nasional nu'udar orgaun soberanu daruak iha ne'ebe deputadu sira hola knaar nu'udar reprezentante povu tenki diskuti ho Governu tau prioridade orsamentál tenke orienta no responde ba problema baziku ne’ebe kontinua sai  problematiku (Saude, Edukasaun, Infraestrutura, Agriktulra no uma dignu) hodi responde ba nesesidade povu Timor-Leste nian.

Situasaun hirak iha leten ilustra hela povu Timor-Leste moris iha injustisa nia laran, ne’ebé kontribui maka’as hosi polítika públika ne’ebé diskriminativu, polítika públika ne’ebe  la inkluzivu, Husik no hamosu fitar violasaun direitus umanus no liberdade fundamental ba sidadaun sira.

Rekomendasaun :

1. Husu ba Parlamentu Nasionál emediatamente tenki kansela sosa kareta ba deputadu sira

2. Husu ba Parlamentu Nasional- Osan kareta nian aloka fali ba prioridade povu nian hanesan (Saude, Edukasaun, Infraestrutura bazika ho Agrikultura)

3. Deputadu sira tenke hatudu ezemplu responsabilidade ba jestaun finanseiru no hatudu solidariedade ba povu.

4. Husu Parlamentu Nasional produs Polítika Públiku tenke orienta ho objetivu prinsipál ba garante bem-estar povu nian, tuir Konstituisaun Artigu 6 ne’ebé deskreve kona-ba objetivu jerál ita nian rain.

5. Parlamentu tenke garante transparénsia iha orsamentu hotu no fó asesu ba sosiedade sivil  Deputadu Atu Servisu ba Povu, La’ós Sosa Kareta!” “Prioridade ba Povu – Edukasaun, Saúde, servisu, La’ós Kareta!

Dili, 12 Setembru 2025

 

Porta Voz

Afonso de Jesus Mendonça


Download File Orjinal Konferensia Pers-PDF

HAK

Author & Editor

Komentariu

0 comments:

Post a Comment